“နေမာ တႆ ဘဂ၀ေတာ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆ”
ေနာက္ပါရထားတြဲႀကီး(၉)တြဲစီပါ၀င္ေသာ ရထားေခါင္းႀကီးႏွစ္စင္းသည္ အရွိန္အဟုန္ျပင္းစြာ ျဖင့္ ခုတ္ေမာင္းေနပါသည္။ လက္တစ္ဖ်စ္အတြင္း ကုေဋတစ္သိန္းေက်ာ္အရွိန္ျဖင့္ ခုတ္ေမာင္း ေနျခင္းျဖစ္သည္။ မည္မွ် ျမန္ဆန္လိုက္ပါသနည္း။ အံ့ၾသစရာေကာင္းသည္မွာ ထိုရထားႀကီး ႏွစ္စင္း၏ ေမာင္းႏွင္ေနၾကေသာ ရည္ရြယ္ခ်က္မ်ား မတူၾကေပ။ ထိုရထားႀကီးႏွစ္စင္းအနက္ တစ္စင္းက လမ္းဆံုးဘူတာသို႔ေရာက္ေအာင္ လမ္းေျဖာင့္အတိုင္း ခုတ္ေမာင္းေနၿပီး က်န္ တစ္စင္းကေတာ့ အဆံုးမရွိေသာ ပတ္လမ္းအတိုင္း ခုတ္ေမာင္းေနျခင္းျဖစ္သည္။
ရထားေခါင္းႀကီးႏွစ္စင္းဆိုသည္မွာ ေျဖာင့္မတ္္စြာအယူရွိျခင္း(ဒိ႒ိဇုကမၼ)ဦးေဆာင္ေသာ ေခါင္း တြဲႏွင့္ အယူမွားျခင္း(မိစၧာဒိိ႒ိ)ဦးေဆာင္ေသာ ေခါင္းတြဲတို႔ပင္ျဖစ္၏။ လက္တစ္ဖ်စ္အတြင္း ကုေဋတစ္သိန္းေက်ာ္အရွိန္ဆိုသည္ကား ထိုကာလအတြင္း စိတ္သည္ ကုေဋတစ္သိန္းေက်ာ္ မွ် ျဖစ္ပ်က္မႈ ျမန္လွေသာေၾကာင့္ ကုသိုလ္စိတ္ျဖစ္လွ်င္လည္း ကုသိုလ္စိတ္ကုေဋတစ္သိန္း ေက်ာ္ျဖစ္ၿပီး အကုသိုလ္ျဖစ္လွ်င္လည္း အကုသိုလ္စိတ္ ကုေဋတစ္သိန္းေက်ာ္ ျဖစ္ပ်က္ၾကေပ သည္။ ဒိ႒ိဇုကမၼ ဦးေဆာင္ေသာ ပုညကိရိယာ(၁၀)ပါးတို႔သည္ သံသရာ၀ဲရဟတ္မွ လြတ္ေျမာက္ရာအမွန္ ျပည္နိဗၺာန္သို႔ ေျဖာင့္မတ္စြာ သြားႏိုင္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးၾကၿပီး မိစၲာဒိ႒ိ ဦးေဆာင္ေသာ ဒုစရိုက္(၁၀)ပါးတို႔ကေတာ့ သံသရာ၀ဲရဟတ္မွ ရံုးမထြက္ႏိုင္ေအာင္ လုပ္ ေဆာင္ေပးေနၾကျခင္းျဖစ္၏။
ဒိ႒ိဇုကမၼဦးေဆာင္ေသာ ပုညကိရိယာ(၁၀)ပါးတို႔မွာ-
(၁) ဒါန = ေပးကမ္းလွဴဒါန္းျခင္း၊
(၂) သီလ = သီလေဆာက္တည္ျခင္း၊
(၃) ဘာ၀နာ = ကမၼ႒ာန္းဘာ၀နာ ပြားမ်ားျခင္း၊
(၄) အပစာယန = ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာႏွင့္ မိဘဆရာသက္ႀကီးရြယ္အိုစေသာ ရိုေသ
ထိုက္သူတို႔ကိုရိုေသျခင္း၊
(၅) ေ၀ယ်ာ၀စၥ = ရိုေသေလးစားထိုက္သူတို႔ႏွင့္ သက္ဆိုင္ရာ ေကာင္းမႈေဆာင္တာ
မ်ား ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊
(၆) ပတၱိဒါန = မိမိရရွိေသာ ကုသိုလ္အဖို႔ကို အမွ်ေပးေ၀ျခင္း၊
(၇) ပတၱာႏုေမာဒနာ = သူတစ္ပါးတို႔ေပးေ၀ေသာ ကုသိုလ္အဖို႔ကို သာဓုေခၚဆိုျခင္း
(၈) ဓမၼသ၀န = သူတစ္ပါးတို႔ ေဟာၾကားေသာတရားကို နာၾကားျခင္း၊
(၉) ဓမၼေဒသနာ = ကိုယ္က သူတစ္ပါးတို႔ကို တရားေဟာေပးျခင္း၊
(၁၀) ဒိ႒ိဇုကမၼ = ေျဖာင့္မတ္္စြာအယူရွိျခင္း။
တို႔ျဖစ္ၾကသည္။
အယူမွန္အျမင္မွန္မ်ား ရွိသြားၿပီဆိုလွ်င္ လုပ္ေဆာင္သမွ်တို႔သည္လည္း မွန္သြားေတာ့၏။ အယူမွန္ရွိသြားေသာအခါ ငါတည္းဟူေသာ အတၱတစ္ခုတည္းကိုသာ ဦးမတည္ေသာေၾကာင့္ အမ်ားအတြက္လည္း ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေတာ့သည္။ အတၱဟိတ၊ ပရဟိတႏွစ္ျဖာကို တစ္ၿပိဳင္နက္ ၿပီးေျမာက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္၏။ မည္သို႔ဆိုမူ သူတစ္ပါးတို႔ကို ခ်မ္းသာေစလိုေသာရည္ရြယ္ ခ်က္ျဖင့္ ေပးကမ္းလွဴဒါန္းမႈျပဳျခင္းသည္ နိဗၺာန္ကိုရည္မွန္းေသာစိတ္ ရွိသည္ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ အခ်မ္းသာဆံုးသို႔ပိုေဆာင္ေပးမည့္ မိမိအတြက္ ပါရမီထိုက္သည့္ဒါန ျဖစ္သြားေပသည္။
မိမိကိုယ္တိုင္ ကိုယ္က်င့္သီလေဆာက္တည္ျခင္းသည္ သူတစ္ပါးတို႔အတြက္ ေဘးအႏၲရာယ္ ကင္းေ၀းေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေနျခင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။ မိမိက သူတစ္ပါးတို႔၏အသက္ကို မသတ္ ေသာေၾကာင့္ သူတစ္ပါးတုိ႔ မိမိေၾကာင့္ အသက္ခ်မ္းသာရာရၾက၏။ မိမိက ခိုး၀ွက္လုယက္ျခင္း မျပဳေသာေၾကာင့္ သူတစ္ပါးတို႔၏ ဥစၥာစည္းစိမ္မ်ား မိမိေၾကာင့္ အက်ိဳးမဲ့ မဆံုးရံႈးရေတာ့ေပ။ ကာေမသုမိစၧာစာရကို ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းျဖင့္ မရိန္းမႈ၊ မယားခိုးမႈ၊ သူတစ္ပါးတို႔၏ သမီးပ်ိဳမ်ားကို ႏွမခ်င္းမဆန္စြာ ေျပာဆိုျပဳမူ က်ဴးလြန္မိျခင္းမ်ား မရွိေတာ့ေပ။ သက္ဆိုင္ရာ မိသားစုႏွင့္ ရွိသမွ်ေသာ အမ်ိဳးသမီးတို႔၏ေဘးဒုကၡတို႔သည္ မိမိေၾကာင့္မျဖစ္ေတာ့ေပ။ ၎မွာ အမ်ိဳးသား တို႔အေနျဖင့္ ထိုသီလကို ေဆာက္တည္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္လာေသာအက်ိဳးေက်းဇူးမ်ားျဖစ္ၾကေပ သည္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားက ေဆာက္တည္လိုက္ေသာအခါတြင္လည္း သူတစ္ပါးတို႔၏ လင္ ေယာက်္ားမ်ားကို အျပစ္မွားမိေတာ္ေပ။ သူ႔မိသားစု မိမိေၾကာင့္ မၿပိဳကြဲမပ်က္စီး ဒုကၡမေရာက္ ႏိုင္ေတာ့ေပ။ မျဖစ္ပြားသင့္ေသာအမႈအခင္းမ်ားလည္း ကင္းေ၀းသြားေပေတာ့သည္။
လိမ္ညာၿဖီးျဖန္းေနၾကျခင္းေၾကာင့္ အမွန္ကိုမသိမႈ ေမာဟတရားမ်ား ပြားမ်ားေစ၏။ သံသယ တည္းဟူေသာ အေမွာင္ထုႀကီးလည္း တိုးပြားေစ၏။း မွန္ေသာစကားကိုဆိုၾကသျဖင့္ တစ္ေယာက္ႏွင့္တစ္ေယာက္ ယံုၾကည္စြာပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ျခင္း၊ သူတစ္ပါးတို႔ အမွန္ကုိ သိျမင္ႏိုင္ျခင္း၊ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ား သဘာ၀က်က် ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ျခင္းစသည့္ အက်ိဳး တရားမ်ား ရရွိၾကမည္ျဖစ္၏။ မွန္လွ်င္ၿပီးေရာဟူ၍ မ်က္စိေစြေနသူကို “ဟဲ့ငေစြ”စသျဖင့္ ေျပာဆိုဆက္ဆံျခင္းေၾကာင့္ သူတစ္ပါး၏အားနည္းခ်က္ကို ထုတ္ေဖာ္ဂုဏ္ႏွိမ့္သလုိ မျဖစ္ရ ေအာင္ ဉာဏ္ႏွင့္ယွဥ္သည့္ မွန္ကန္ေသာစကားျဖစ္ဖို႔ေတာ့ လိုအပ္လွေပသည္။ အရက္ေသ စာ၊ ဘိန္းဘင္းကေစာ္မ်ား မွီ၀ဲျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္လိုက္လွ်င္ မူး၍မွားမိေသာအမွားမ်ား မျဖစ္ပြား ေတာ့ေပ။ သူတစ္ပါးတို႔လည္းခ်မ္းသာ၊ မိမိလည္းခ်မ္းသာေစေသာ သီလတရား၏ ေကာင္း က်ိဳးမ်ားမွာ ကုန္ဆံုးေအာင္ ေျပာျပႏိုင္လိမ့္မည္မဟုတ္ပါ။ လူနတ္ခ်မ္းသာ ေကာင္းက်ိဳးမွန္ သမွ်တို႔ကို ရရွိၿပီးလွ်င္ နိဗၺာန္သို႔တိုင္ ပို႔ေဆာင္ေပးတတ္ေသာ သီလတရားကို က်င့္ႀကံႏိုင္ျခင္း သည္ကား အယူမွန္ျခင္း ရထားေခါင္း၏ ေနာက္ပါရထားတြဲမ်ားကဲ့သို႔ ျဖစ္ေပသည္။
အျမင္မွန္သမၼာဒိ႒ိရွိလိုက္ေသာေၾကာင့္ ကမၼ႒ာန္းဘာ၀နာပြားမ်ားအားထုတ္ျခင္း၊ ရိုေသထိုက္ သူတို႔ကို ရိုေသျခင္း၊ ေကာင္းမႈေဆာင္တာ ေ၀ယ်ာ၀စၥမ်ား အၿငီးမျငဴလုပ္ေဆာင္ျခင္း၊ မိမိ ၏ကုသုိလ္ေကာင္းမႈ အဖို႔ဘာဂတို႔ကို အမွ်ေ၀ျခင္း၊ သူတစ္ပါးတို႔၏ ေကာင္းမႈအဖို႔ကိုလည္း သာဓုေခၚကာ မုဓိတာပြားႏိုင္ျခင္း၊ တရားမွန္လွ်င္ မည္သူေဟာေဟာ နာၾကားလိုျခင္း၊ မိမိက လည္း သူတစ္ပါးတို႔ကို တရားသိေစလိုေသာေၾကာင့္ ေဟာၾကားေပးျခင္းစသည့္ ေကာင္းမႈ တရားတို႔၌ ေမြ႔ေလ်ာ္ေပ်ာ္ပိုက္ ႏွစ္ၿခိဳက္စြာက်င့္ႀကံသြားႏိုင္ေတာ့၏။
မိစၧာဒိ႒ိဦးေဆာင္ေသာ ဒုစရိုက္(၁၀)ပါးတို႔မွာ-
(၁) ပါဏာတိပါတ = သူ႔အသက္သတ္ျခင္း၊
(၂) အဒိႏၷာဒါန = သူ႔ဥစၥာကို ခိုးယူျခင္း၊
(၃) ကာေမသုမိစၧာစရ = သူ႔အိမ္ယာကို ျပစ္မွားျခင္း၊ (ကာယကံ ၃ ပါး)
(၄) မုသာ၀ါဒ = မဟုတ္မမွန္ ေျပာဆိုျခင္း၊
(၅) ပိသုဏ၀ါစာ = ကုန္းေခ်ာျခင္း၊
(၆) ဖရုႆ၀ါစာ = ၾကမ္းတမ္းေသာစကား ေျပာဆိုျခင္း၊
(၇) သမၹပၸလာပ၀ါစာ = အက်ိဳးမရွိေသာစကားကို ဆိုျခင္း၊ (၀စီကံ ၄ ပါး)
(၈) အဘိဇၩာ = သူတစ္ပါးစည္းစိမ္ကို ေရွးရႈႀကံျခင္း၊
(၉) ဗ်ာပါဒ = သူတစ္ပါးပ်က္စီးေအာင္ ႀကံစည္ေတာင့္တျခင္း၊
(၁၀) မိစၧာဒိ႒ိ = မွားေသာအယူကို ယူျခင္း။ (မေနာကံ ၃ ပါး)
တို႔ျဖစ္ၾကေပသည္။
အယူမွားျခင္း(မိစၧာဒိ႒ိ)သည္ မည္မွ်အေရးတႀကီး ႏႈတ္ပယ္ရမည့္တရားျဖစ္ေၾကာင္းကို ဗုဒၶက ဥပမာေဆာင္ထားသည္မွာ “ဒိ႒ိတရားသည္ သင္တို႔၏ဦးေခါင္း၌ မီးေလာင္ေနသကဲ့သို႔ျဖစ္၏။ သင္တုိ႔၏ရင္၀၌ လွံစူးသကဲ့သို႔ျဖစ္၏။ ဦးေခါင္း၌ မီးေလာင္ေနလွ်င္ ငါ့ဦးေခါင္း မည္သူမီရိႈ႕သလဲ ဟူ၍ ရွာေဖြေနဘို႔က အေရးမႀကီး၊ မီးေလာင္ေနျခင္းကိုၿငိမ္းေအာင္ အရင္သတ္ဘို႔ အေရးႀကီး သည္၊ ရင္၀၌ လွံစိုက္ခံရလွ်င္လည္း ငါ့ဘယ္သူက လွံစိုက္ပါလိမ့္ဆိုသည္ကို အသာထား၊ ရင္၀ရွိလွံကို ဦးစြာႏႈတ္ဘို႔ ႀကိဳးစားရမည္” ဟူ၍ မိန္႔ၾကားေတာ္မူခဲ့ပါသည္။ မိစၧာဒိ႒ိရွိေနေသာ ေၾကာင့္ လုပ္ေဆာင္သမွ် မွားယြင္းေနမည္ျဖစ္၏။ အပါယ္သို႔ ဆြဲခ်သည္မွာလည္း မိစၧာဒိ႒ိ ပင္ျဖစ္၏။ ေသာတာပန္တည္ေသာပုဂၢိဳလ္၌ မိစၧာဒိ႒ိ အႂကြင္းမဲ့ ပယ္သတ္လိုက္ၿပီျဖစ္ေသာ ေၾကာင့္ က်န္ေသာဒုစရိုက္(၉)ပါးတို႔လည္း ကင္းရွင္းသြားေပေတာ့သည္။
မိစၧာဒိ႒ိရွိေသာ အႏၶပုထုဇဥ္အကန္းတို႔မွာကား သူ႔အသက္သတ္ဖို႔၊ သူ႔ဥစၥာခိုးဖို႔၊ သူ႔အိမ္ယာျပစ္ မွားဖို႔ဆိုေသာ ကာယကံဒုစရိုက္တို႔ လြန္က်ဴးရန္ေတာ့ ၀န္မေလး၊ မိမိအက်ိဳးယုတ္ေအာင္ အျပဳ ခံရမွာကိုကား လြန္စြာေၾကာက္ၾကေပသည္။ ထို႔အတူပင္ ေဖာ္ျပပါ ၀စီကံ (၄) ပါး၊ က်န္ မေနာ ကံ (၂)ပါးတို႔ကိုလည္း မရွက္မေၾကာက္ လြန္က်ဴးၾကေပေတာ့သည္။ ငါကိုယ္၊ ငါ့ဟာ၊ ငါ့ဥစၥာ ဟူေသာ အတၱအျမင္ မိစၧာဒိ႒ိရွိေနျခင္းေၾကာင့္ မေကာင္းေသာ ထိုဒုစရိုက္တရားမ်ား မကင္း ႏိုင္ၾကေပ။
ဒုစရိုက္(၁၀)ပါး၌ သုရာေမရယ မပါသျဖင့္ ေရွာင္ဖြယ္မလိုဟူ၍ လူေျပာင္လူေနာက္မ်ားက ဆိုတတ္ၾက၏။ သုရာေမရယမဇၨပမာဒ႒ာန (ဘိန္းဘင္းကေစာ္ေလွာ္စာအရက္မ်ား မွီ၀ဲ ျခင္း)သည္ ကာေမသုမိစၧာစာရအမႈဟူ၍ မွတ္ယူၿပီး ေရွာင္ၾကဥ္ရပါမည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္မူ (ကာေမသု= ကာမဂုဏ္တရားတို႔အေပၚ၌၊ မိစၧာ=မွားမွားယြင္းယြင္း၊ အာစာရ= က်င့္ျခင္း) ဆိုေသာေၾကာင့္ ၎မွာ မွန္ကန္ေသာအက်င့္မဟုတ္ေပ။ ထို႔အျပင္ သုရာေမရယမဇၨပမာဒ႒ာန သီလပ်က္မိလွ်င္လည္း ဒုစရိုက္(၁၀)ပါးတို႔ ဆက္ၿပီး က်ဴးလြန္မိတတ္ေသာေၾကာင့္ ဧကန္မုခ် ေရွာင္ၾကရမည္ျဖစ္ေပသည္။
အယူမွန္သြားလွ်င္ ခ်မ္းသာေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ျပဳလုပ္သြား၏။ အယူမွားလွ်င္လည္း ဆင္းရဲ ေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ျပဳလုပ္ေတာ့၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အယူမွန္ျခင္းသည္ ခရီးလမ္းဆံုးသို႔ သြားေနေသာ ရထားႀကီးႏွင့္တူၿပီး အယူမွားျခင္းသည္ အဆံုးမရွိေသာ ပတ္လမ္းအတိုင္း သြားေနသည့္ ရထားႀကီးႏွင့္တူေပသည္။
ဓမၼခ်စ္ခင္သူေတာ္စင္တို႔ ကိုယ္စိတ္ႏွစ္ျဖာ ခ်မ္းသာၾကၿပီး့ ေကာင္းက်ိုဳးလိုရာဆႏၵ ျပည့္၀ႏိုင္ၾကပါေစ။
ဒိ႒ိဇုကမၼဦးေဆာင္ေသာ ပုညကိရိယာ(၁၀)ပါးတို႔မွာ-
(၁) ဒါန = ေပးကမ္းလွဴဒါန္းျခင္း၊
(၂) သီလ = သီလေဆာက္တည္ျခင္း၊
(၃) ဘာ၀နာ = ကမၼ႒ာန္းဘာ၀နာ ပြားမ်ားျခင္း၊
(၄) အပစာယန = ဘုရား၊ တရား၊ သံဃာႏွင့္ မိဘဆရာသက္ႀကီးရြယ္အိုစေသာ ရိုေသ
ထိုက္သူတို႔ကိုရိုေသျခင္း၊
(၅) ေ၀ယ်ာ၀စၥ = ရိုေသေလးစားထိုက္သူတို႔ႏွင့္ သက္ဆိုင္ရာ ေကာင္းမႈေဆာင္တာ
မ်ား ေဆာင္ရြက္ျခင္း၊
(၆) ပတၱိဒါန = မိမိရရွိေသာ ကုသိုလ္အဖို႔ကို အမွ်ေပးေ၀ျခင္း၊
(၇) ပတၱာႏုေမာဒနာ = သူတစ္ပါးတို႔ေပးေ၀ေသာ ကုသိုလ္အဖို႔ကို သာဓုေခၚဆိုျခင္း
(၈) ဓမၼသ၀န = သူတစ္ပါးတို႔ ေဟာၾကားေသာတရားကို နာၾကားျခင္း၊
(၉) ဓမၼေဒသနာ = ကိုယ္က သူတစ္ပါးတို႔ကို တရားေဟာေပးျခင္း၊
(၁၀) ဒိ႒ိဇုကမၼ = ေျဖာင့္မတ္္စြာအယူရွိျခင္း။
တို႔ျဖစ္ၾကသည္။
အယူမွန္အျမင္မွန္မ်ား ရွိသြားၿပီဆိုလွ်င္ လုပ္ေဆာင္သမွ်တို႔သည္လည္း မွန္သြားေတာ့၏။ အယူမွန္ရွိသြားေသာအခါ ငါတည္းဟူေသာ အတၱတစ္ခုတည္းကိုသာ ဦးမတည္ေသာေၾကာင့္ အမ်ားအတြက္လည္း ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ေတာ့သည္။ အတၱဟိတ၊ ပရဟိတႏွစ္ျဖာကို တစ္ၿပိဳင္နက္ ၿပီးေျမာက္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္၏။ မည္သို႔ဆိုမူ သူတစ္ပါးတို႔ကို ခ်မ္းသာေစလိုေသာရည္ရြယ္ ခ်က္ျဖင့္ ေပးကမ္းလွဴဒါန္းမႈျပဳျခင္းသည္ နိဗၺာန္ကိုရည္မွန္းေသာစိတ္ ရွိသည္ျဖစ္ျခင္းေၾကာင့္ အခ်မ္းသာဆံုးသို႔ပိုေဆာင္ေပးမည့္ မိမိအတြက္ ပါရမီထိုက္သည့္ဒါန ျဖစ္သြားေပသည္။
မိမိကိုယ္တိုင္ ကိုယ္က်င့္သီလေဆာက္တည္ျခင္းသည္ သူတစ္ပါးတို႔အတြက္ ေဘးအႏၲရာယ္ ကင္းေ၀းေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေနျခင္းပင္ျဖစ္ပါသည္။ မိမိက သူတစ္ပါးတို႔၏အသက္ကို မသတ္ ေသာေၾကာင့္ သူတစ္ပါးတုိ႔ မိမိေၾကာင့္ အသက္ခ်မ္းသာရာရၾက၏။ မိမိက ခိုး၀ွက္လုယက္ျခင္း မျပဳေသာေၾကာင့္ သူတစ္ပါးတို႔၏ ဥစၥာစည္းစိမ္မ်ား မိမိေၾကာင့္ အက်ိဳးမဲ့ မဆံုးရံႈးရေတာ့ေပ။ ကာေမသုမိစၧာစာရကို ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္းျဖင့္ မရိန္းမႈ၊ မယားခိုးမႈ၊ သူတစ္ပါးတို႔၏ သမီးပ်ိဳမ်ားကို ႏွမခ်င္းမဆန္စြာ ေျပာဆိုျပဳမူ က်ဴးလြန္မိျခင္းမ်ား မရွိေတာ့ေပ။ သက္ဆိုင္ရာ မိသားစုႏွင့္ ရွိသမွ်ေသာ အမ်ိဳးသမီးတို႔၏ေဘးဒုကၡတို႔သည္ မိမိေၾကာင့္မျဖစ္ေတာ့ေပ။ ၎မွာ အမ်ိဳးသား တို႔အေနျဖင့္ ထိုသီလကို ေဆာက္တည္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္လာေသာအက်ိဳးေက်းဇူးမ်ားျဖစ္ၾကေပ သည္။ အမ်ိဳးသမီးမ်ားက ေဆာက္တည္လိုက္ေသာအခါတြင္လည္း သူတစ္ပါးတို႔၏ လင္ ေယာက်္ားမ်ားကို အျပစ္မွားမိေတာ္ေပ။ သူ႔မိသားစု မိမိေၾကာင့္ မၿပိဳကြဲမပ်က္စီး ဒုကၡမေရာက္ ႏိုင္ေတာ့ေပ။ မျဖစ္ပြားသင့္ေသာအမႈအခင္းမ်ားလည္း ကင္းေ၀းသြားေပေတာ့သည္။
လိမ္ညာၿဖီးျဖန္းေနၾကျခင္းေၾကာင့္ အမွန္ကိုမသိမႈ ေမာဟတရားမ်ား ပြားမ်ားေစ၏။ သံသယ တည္းဟူေသာ အေမွာင္ထုႀကီးလည္း တိုးပြားေစ၏။း မွန္ေသာစကားကိုဆိုၾကသျဖင့္ တစ္ေယာက္ႏွင့္တစ္ေယာက္ ယံုၾကည္စြာပူးေပါင္းလုပ္ေဆာင္ႏိုင္ျခင္း၊ သူတစ္ပါးတို႔ အမွန္ကုိ သိျမင္ႏိုင္ျခင္း၊ လုပ္ငန္းေဆာင္တာမ်ား သဘာ၀က်က် ေဆာင္ရြက္ႏိုင္ျခင္းစသည့္ အက်ိဳး တရားမ်ား ရရွိၾကမည္ျဖစ္၏။ မွန္လွ်င္ၿပီးေရာဟူ၍ မ်က္စိေစြေနသူကို “ဟဲ့ငေစြ”စသျဖင့္ ေျပာဆိုဆက္ဆံျခင္းေၾကာင့္ သူတစ္ပါး၏အားနည္းခ်က္ကို ထုတ္ေဖာ္ဂုဏ္ႏွိမ့္သလုိ မျဖစ္ရ ေအာင္ ဉာဏ္ႏွင့္ယွဥ္သည့္ မွန္ကန္ေသာစကားျဖစ္ဖို႔ေတာ့ လိုအပ္လွေပသည္။ အရက္ေသ စာ၊ ဘိန္းဘင္းကေစာ္မ်ား မွီ၀ဲျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္လိုက္လွ်င္ မူး၍မွားမိေသာအမွားမ်ား မျဖစ္ပြား ေတာ့ေပ။ သူတစ္ပါးတို႔လည္းခ်မ္းသာ၊ မိမိလည္းခ်မ္းသာေစေသာ သီလတရား၏ ေကာင္း က်ိဳးမ်ားမွာ ကုန္ဆံုးေအာင္ ေျပာျပႏိုင္လိမ့္မည္မဟုတ္ပါ။ လူနတ္ခ်မ္းသာ ေကာင္းက်ိဳးမွန္ သမွ်တို႔ကို ရရွိၿပီးလွ်င္ နိဗၺာန္သို႔တိုင္ ပို႔ေဆာင္ေပးတတ္ေသာ သီလတရားကို က်င့္ႀကံႏိုင္ျခင္း သည္ကား အယူမွန္ျခင္း ရထားေခါင္း၏ ေနာက္ပါရထားတြဲမ်ားကဲ့သို႔ ျဖစ္ေပသည္။
အျမင္မွန္သမၼာဒိ႒ိရွိလိုက္ေသာေၾကာင့္ ကမၼ႒ာန္းဘာ၀နာပြားမ်ားအားထုတ္ျခင္း၊ ရိုေသထိုက္ သူတို႔ကို ရိုေသျခင္း၊ ေကာင္းမႈေဆာင္တာ ေ၀ယ်ာ၀စၥမ်ား အၿငီးမျငဴလုပ္ေဆာင္ျခင္း၊ မိမိ ၏ကုသုိလ္ေကာင္းမႈ အဖို႔ဘာဂတို႔ကို အမွ်ေ၀ျခင္း၊ သူတစ္ပါးတို႔၏ ေကာင္းမႈအဖို႔ကိုလည္း သာဓုေခၚကာ မုဓိတာပြားႏိုင္ျခင္း၊ တရားမွန္လွ်င္ မည္သူေဟာေဟာ နာၾကားလိုျခင္း၊ မိမိက လည္း သူတစ္ပါးတို႔ကို တရားသိေစလိုေသာေၾကာင့္ ေဟာၾကားေပးျခင္းစသည့္ ေကာင္းမႈ တရားတို႔၌ ေမြ႔ေလ်ာ္ေပ်ာ္ပိုက္ ႏွစ္ၿခိဳက္စြာက်င့္ႀကံသြားႏိုင္ေတာ့၏။
မိစၧာဒိ႒ိဦးေဆာင္ေသာ ဒုစရိုက္(၁၀)ပါးတို႔မွာ-
(၁) ပါဏာတိပါတ = သူ႔အသက္သတ္ျခင္း၊
(၂) အဒိႏၷာဒါန = သူ႔ဥစၥာကို ခိုးယူျခင္း၊
(၃) ကာေမသုမိစၧာစရ = သူ႔အိမ္ယာကို ျပစ္မွားျခင္း၊ (ကာယကံ ၃ ပါး)
(၄) မုသာ၀ါဒ = မဟုတ္မမွန္ ေျပာဆိုျခင္း၊
(၅) ပိသုဏ၀ါစာ = ကုန္းေခ်ာျခင္း၊
(၆) ဖရုႆ၀ါစာ = ၾကမ္းတမ္းေသာစကား ေျပာဆိုျခင္း၊
(၇) သမၹပၸလာပ၀ါစာ = အက်ိဳးမရွိေသာစကားကို ဆိုျခင္း၊ (၀စီကံ ၄ ပါး)
(၈) အဘိဇၩာ = သူတစ္ပါးစည္းစိမ္ကို ေရွးရႈႀကံျခင္း၊
(၉) ဗ်ာပါဒ = သူတစ္ပါးပ်က္စီးေအာင္ ႀကံစည္ေတာင့္တျခင္း၊
(၁၀) မိစၧာဒိ႒ိ = မွားေသာအယူကို ယူျခင္း။ (မေနာကံ ၃ ပါး)
တို႔ျဖစ္ၾကေပသည္။
အယူမွားျခင္း(မိစၧာဒိ႒ိ)သည္ မည္မွ်အေရးတႀကီး ႏႈတ္ပယ္ရမည့္တရားျဖစ္ေၾကာင္းကို ဗုဒၶက ဥပမာေဆာင္ထားသည္မွာ “ဒိ႒ိတရားသည္ သင္တို႔၏ဦးေခါင္း၌ မီးေလာင္ေနသကဲ့သို႔ျဖစ္၏။ သင္တုိ႔၏ရင္၀၌ လွံစူးသကဲ့သို႔ျဖစ္၏။ ဦးေခါင္း၌ မီးေလာင္ေနလွ်င္ ငါ့ဦးေခါင္း မည္သူမီရိႈ႕သလဲ ဟူ၍ ရွာေဖြေနဘို႔က အေရးမႀကီး၊ မီးေလာင္ေနျခင္းကိုၿငိမ္းေအာင္ အရင္သတ္ဘို႔ အေရးႀကီး သည္၊ ရင္၀၌ လွံစိုက္ခံရလွ်င္လည္း ငါ့ဘယ္သူက လွံစိုက္ပါလိမ့္ဆိုသည္ကို အသာထား၊ ရင္၀ရွိလွံကို ဦးစြာႏႈတ္ဘို႔ ႀကိဳးစားရမည္” ဟူ၍ မိန္႔ၾကားေတာ္မူခဲ့ပါသည္။ မိစၧာဒိ႒ိရွိေနေသာ ေၾကာင့္ လုပ္ေဆာင္သမွ် မွားယြင္းေနမည္ျဖစ္၏။ အပါယ္သို႔ ဆြဲခ်သည္မွာလည္း မိစၧာဒိ႒ိ ပင္ျဖစ္၏။ ေသာတာပန္တည္ေသာပုဂၢိဳလ္၌ မိစၧာဒိ႒ိ အႂကြင္းမဲ့ ပယ္သတ္လိုက္ၿပီျဖစ္ေသာ ေၾကာင့္ က်န္ေသာဒုစရိုက္(၉)ပါးတို႔လည္း ကင္းရွင္းသြားေပေတာ့သည္။
မိစၧာဒိ႒ိရွိေသာ အႏၶပုထုဇဥ္အကန္းတို႔မွာကား သူ႔အသက္သတ္ဖို႔၊ သူ႔ဥစၥာခိုးဖို႔၊ သူ႔အိမ္ယာျပစ္ မွားဖို႔ဆိုေသာ ကာယကံဒုစရိုက္တို႔ လြန္က်ဴးရန္ေတာ့ ၀န္မေလး၊ မိမိအက်ိဳးယုတ္ေအာင္ အျပဳ ခံရမွာကိုကား လြန္စြာေၾကာက္ၾကေပသည္။ ထို႔အတူပင္ ေဖာ္ျပပါ ၀စီကံ (၄) ပါး၊ က်န္ မေနာ ကံ (၂)ပါးတို႔ကိုလည္း မရွက္မေၾကာက္ လြန္က်ဴးၾကေပေတာ့သည္။ ငါကိုယ္၊ ငါ့ဟာ၊ ငါ့ဥစၥာ ဟူေသာ အတၱအျမင္ မိစၧာဒိ႒ိရွိေနျခင္းေၾကာင့္ မေကာင္းေသာ ထိုဒုစရိုက္တရားမ်ား မကင္း ႏိုင္ၾကေပ။
ဒုစရိုက္(၁၀)ပါး၌ သုရာေမရယ မပါသျဖင့္ ေရွာင္ဖြယ္မလိုဟူ၍ လူေျပာင္လူေနာက္မ်ားက ဆိုတတ္ၾက၏။ သုရာေမရယမဇၨပမာဒ႒ာန (ဘိန္းဘင္းကေစာ္ေလွာ္စာအရက္မ်ား မွီ၀ဲ ျခင္း)သည္ ကာေမသုမိစၧာစာရအမႈဟူ၍ မွတ္ယူၿပီး ေရွာင္ၾကဥ္ရပါမည္။ အဘယ့္ေၾကာင့္မူ (ကာေမသု= ကာမဂုဏ္တရားတို႔အေပၚ၌၊ မိစၧာ=မွားမွားယြင္းယြင္း၊ အာစာရ= က်င့္ျခင္း) ဆိုေသာေၾကာင့္ ၎မွာ မွန္ကန္ေသာအက်င့္မဟုတ္ေပ။ ထို႔အျပင္ သုရာေမရယမဇၨပမာဒ႒ာန သီလပ်က္မိလွ်င္လည္း ဒုစရိုက္(၁၀)ပါးတို႔ ဆက္ၿပီး က်ဴးလြန္မိတတ္ေသာေၾကာင့္ ဧကန္မုခ် ေရွာင္ၾကရမည္ျဖစ္ေပသည္။
အယူမွန္သြားလွ်င္ ခ်မ္းသာေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ျပဳလုပ္သြား၏။ အယူမွားလွ်င္လည္း ဆင္းရဲ ေၾကာင္းအမ်ိဳးမ်ိဳးကို ျပဳလုပ္ေတာ့၏။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အယူမွန္ျခင္းသည္ ခရီးလမ္းဆံုးသို႔ သြားေနေသာ ရထားႀကီးႏွင့္တူၿပီး အယူမွားျခင္းသည္ အဆံုးမရွိေသာ ပတ္လမ္းအတိုင္း သြားေနသည့္ ရထားႀကီးႏွင့္တူေပသည္။
ဓမၼခ်စ္ခင္သူေတာ္စင္တို႔ ကိုယ္စိတ္ႏွစ္ျဖာ ခ်မ္းသာၾကၿပီး့ ေကာင္းက်ိုဳးလိုရာဆႏၵ ျပည့္၀ႏိုင္ၾကပါေစ။
